DEEL 15.

Ondanks de sterke zijwind zweeft het toestel minutenlang precies boven het midden van het vliegdek. Centimeter na centimeter laat de piloot zijn toestel zakken tot het eindelijk op drie wielen staat.Het weer opstijgen gaat omgekeerd op dezelfde manier; langzaam verheft de kist zich boven het dek, neemt vaart en verdwijnt kustwaarts.

W.v.d.R. (Wiel van der Randen, zie ook zijn vele foto’s).

(foto 5032) De Sikorsky S-51 PH-HAA  staat nu veilig aan boord, dus kom nu maar even kijken allemaal.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 5034) Aan belangstelling geen gebrek.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 5035) Ook de leidinggevenden verlaten hiervoor even de brug om te komen kijken naar deze eerste helicopter aan boord.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

Deze Sikorsky S-51 zou op 23 december 1951 door de Koninklijke Marine worden overgenomen van de Stichting Hefschroefvliegtuigen en de eerste helicopter van de MLD worden. Bij de MLD kreeg ze de naam “Jezebel”.

Wie of wat was Jezebel.

Jezebel was de allereerste helikopter in Nederland, een Sikorsky S 51. Het toestel was in 1949 door de Stichting voor Hefschroefvliegtuigen aangeschaft en werd in 1951 door de Marineluchtvaartdienst overgenomen. Vanwege de zeer moeilijke bediening en wispelturigheid (volgens een van de eerste piloten vond iedereen het 'net een valse heks') kreeg de helikopter al snel de bijnaam Jezebel, naar de toenmalige hitsong over een 'slechte vrouw'. In 1953 bewees Jezebel onschatbare diensten bij de reddingsoperaties tijdens de Watersnoodramp in Zeeland: velen werden van de daken of uit het water gered door de helikopter, die ook toen nog de enige in Nederland was. Al snel overigens werd Jezebel bij deze acties bijgestaan door een Belgische en enkele Britse helikopters. Als boordhelikopter van het vliegkampschip Hr. Ms. Karel Doorman heeft Jezebel daarna nog heel wat van de wereld gezien. In 1959 werd het toestel uit dienst gesteld.

Na deze eerste helicopterlanding was het de beurt aan de Austers voor hun demonstratie.

Nu is de beurt aan de Austers. Dit zijn kleine twee-persoons lesvliegtuigen. Zij cirkelen al om ons heen. Het eerste vliegtuig landt precies op de streep, de piloot remt, manschappen schieten toe en een halve minuut later is het, door middel van de lift op het achterschip, netjes opgeborgen in de hangar. Ook de tweede landing verloopt vlot. Het personeel van de "Karel Doorman" is grondig getraind in dit soort werk. Bijna allen hebben in de oorlog dienst gedaan op de marine-jachtvliegsquadrons en op vliegdekschepen. ’t Is jammer dat het schip eigenlijk te klein is voor vliegtuigen als b.v. het Firefly type.

W.v.d.R. (Wiel van der Randen, zie ook zijn vele foto’s, eind van zijn artikel).

Dinsdag 7 oktober 1947 vaardag voor Ministers en Kamerleden. Deze dag zou oorspronkelijk plaats vinden op donderdag 25 september 1947. Op die dag echter een belangrijk debat over Indie.

(foto 5027) De demonstratie is begonnen en de Austers zijn bij de Doorman aangekomen. Op de achtergrond rechts Hr.Ms. Queen Wilhelmina.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

De “Karel Doorman” maakt propaganda.

Pers en staatbestuur als gasten aan boord. Als show-boat fungeerde de Doorman eind September, toen zij op een heldere, zonnige morgen van Rotterdam uit zee koos voor een demonstratie-trip, met een kleine honderd journalisten, vertegenwoordigers van de gehele Nederlandse pers, aan boord. Geen enkel ander schip Van de Koninklijke Marine zou beter in staat geweest zijn om een dergelijk gezelschap passagiers accommodatie te verschaffen, al bleef ook hier hun meevaren een "plaatsing boven de sterkte" wat inhield, dat er ditmaal voor de tweede maal in de week snert geschaft werd en dat de bezoekers in drie groepen verdeeld moesten worden om alles te kunnen zien geen ernstige bezwaren, als men het interessante programma in aanmerking neemt.
Het begon al in de Waterweg, waar de luidsprekers van de scheepsomroep de gasten opmerkzaam maakten op alles wat er langs de oevers te zien was; onze nieuwe kruisers, in aanbouw bij Wilton en de Rotterdamse Droogdok, en met als extra-attractie de Amerikaanse kruiser "Fresno", die juist op dat moment in het zog van de "Doorman" naar zee stoomde, na zijn Rotterdams vlagvertoon bezoek.De bochtige Waterweg, nog vol obstakels, noodzaakte deze prachtige oorlogsbodem achter te blijven, maar bij Hoek van Holland stoof het schip als een ongeduldige jachthond voorbij, het zeegat uit om voorgaats nog wat te blijven dralen, kennelijk nieuwsgierig naar de dingen die komen zouden. Het spreek vanzelf, dat het Amerikaanse schip toen reeds in het bezit was van een laatste, hartelijke afscheidsgroet van de commandant der zeemacht in Nederland, schout bij nacht J.J.L.Willinge, die op de "Karel Doorman" als gastheer optrad; tijdens de vaart op de Waterweg hadden de seinlampen niet stilgestaan.
Buitengaats was het waarlijk gezellig. Behalve de loodsboot zag men daar ook nog de Amerikaanse jager "Bordelon" die de "Fresno" escorteerde, en onze eigen onderzeebootjager "Queen Wilhelmina", oorlogsgeschenk van president Roosevelt. Dit fraaie, slanke scheepje zou die dag als een trouwe metgezel niet van de "Karel Doorman" wijken, klaar voor iedere assistentie, die nodig mocht blijken. De gasten, intussen, bezichtigden groepsgewijs het schip; in de vliegtuighangar gaf het hoofd van de machinekamer een technische uiteenzetting en in de longroom dronk men koffie.

En toen begon het vliegprogramma, want uiteindelijke was dit alles toch opgezet om een indruk te geven van het vliegwezen aan boord van een vliegkampschip. Twee Auster-vliegtuigen van de Marine Luchtvaartdienst verschenen uit de blauwe hemel en maakten een rondje. De "Doorman" stak zijn platte neus in de wind en zette aan tot 16 mijl; de vliegrol was al gepraaid en de batsman stond op zijn post.

(foto 5029) Het eiland en de mast van de Doorman terwijl een Auster langs het schip vliegt.
Foto via Dutchfleet.net.

(foto 5281) Ook de brug is druk bezet en velen volgen de verrichtingen van zowel de helicopter als van de Austers.

(foto 5038) Nogmaals een blik op de bezetting van de brug tijdens de vliegoperaties. Er was toen nog geen afzonderlijke vliegbrug.

(foto 5025) Detailopname van de mast met antennes en seinvlag.
Foto Henk Cruijff via Dutchfleet.net.

Seinvlaggen gingen omhoog in de mast en terwijl een langzame deining het vliegdek zachtjes wiegelde, streek eerst de ene, daarna de andere Auster perfect op dit drijvende vliegveld neer. Spoedig vlogen de Austers af en aan en andere gebeurtenissen vroegen de aandacht: het werd een aaneenschakeling van wonderen, georganiseerd met de bewonderingswaardige virtuositeit, die het kenmerk is van maritieme operaties, waarbij "tijd" en "verbindingen" even belangrijk zijn als schepen en vliegtuigen.

(foto 5026) Een Auster nadert het vliegdek voor de landing aan boord, de ‘batsman’ aan bakboord achter geeft de laatste aanwijzingen aan de vlieger.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 5028) Het resultaat is een geslaagde landing, de dekcrew neemt het toestel over om het veilig te parkeren. De barriers liggen reeds plat op het vliegdek zodat men het toestel kan verplaatsen.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

Zo was men getuige van een spel, waarvan de afzonderlijke acten als tandraderen in elkaar grepen; men leerde de betekenis kennen van het werkwoord "timen", men kreeg, kortom, een indruk van de verbijsterende machinerie, die functioneerde, toen enkele jaren geleden de oorlog ter zee in volle omvang woedde.

Sprinkhanen aan boord.

Medespelenden in dit spel waren voorts: Hr.Ms.lichte kruiser "Jacob van Heemskerck", zes Fireflies van M.L.D. en de Sikorsky-helicopter. De "Heemskerck" kwam op een zorgvuldig gekozen moment voorbij varen om losse flodders af te schieten, seinend: mijn vaart is 22 mijl, en enkele seconden later wist dan, door het afluisteren van een paar radiogesprekken, dat de Fireflies van het vliegveld Valkenburg waren opgestegen. Dus kondigden de loudspeakers aan: over 10 minuten zullen de Fireflies een demonstratie geven, -want de Doorman voer toen ter hoogte van Scheveningen en Valkenburg was dus vlakbij.

(foto 5040) De seiner draagt zorg voor de onderlinge communicatie tussen de schepen.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 5042) Hr.Ms. Queen Wilhelmina naast de Doorman. Op deze foto staat er nog een crashbarrier omhoog.
Foto via Dutchfleet.net.

(foto 6857) Op de voorgrond Hr.Ms. Queen Wilhelmina en rechts op de achtergrond Hr.Ms. Karel Doorman QH-1.

(foto 6858) Hr.Ms. Queen Wilhelmina op snelheid in volle zee.

Schip van staat.

Oorspronkelijk zouden reeds de volgende dag de leden van het Kabinet, van de Raad van State en van beide Kamers der Staten-Generaal van hetzelfde programma komen genieten, maar de Indische regeringsverklaring kwam er tussen en zo duurde het ‘n week, eer de Doorman opnieuw naar buiten ging met honderd gasten aan boord.
Ditmaal fungeerde de minister van marine als gastheer en van zijn collega's waren er drie - minister Vos van verkeer, minister Mansholt van landbouw en minister Gielen van onderwijs - die zich van hun drukke staatszaken los hadden kunnen maken voor de eerste "regerings-excursie" na de bevrijding.
Eregast was voorts Lt.admiraal Furstner, de vroegere bevelhebber der zeestrijdkrachten, en dat het niet zou aangaan ditmaal alle autoriteiten te noemen, is duidelijk, want er waren uitsluitend autoriteiten.
Het weer was niet zo fraai als de eerste keer - er hing een licht nevel - maar toch nog fraai genoeg om hetzelfde programma te kunnen afwerken. Verschilpunten waren, dat ditmaal de Fireflies niet konden meedoen, maar dat de "Doorman" zelf een ballonnetje opliet, om daarop te kunnen schieten met een vierling-pompom...waarbij het ballonnetje ongedeerd bleef, want bij gebrek aan wind steeg het recht omhoog, onbereikbaar voor het afweergeschut.
En de helicopter kwam ditmaal het gezelschap autoriteiten vermeerderen met de vlagofficier personeel, vice-admiraal Moorman, en de vlagofficier M.L.D., hoofd-officier vlieger Schaper, en verblijdde alle deelnemers met een speciale postgroet (fraai object voor verzamelaars !) van de directeur-generaal der P.T.T., die overigens zelf aan boord was en supervisie kon uitoefenen op de aflevering. Zo zullen dus voortaan onze vroede vaderen, waarvan er velen zoveel zaken moeten behandelen, die zij slechts uit papieren leren kennen, een indruk hebben van wat het levende marinebedrijf eigenlijk is. Laten we hopen: een sympathieke indruk. Want regering en marine zullen elkaar nodig hebben en niets is beter voor de goede zaak dan wederzijds begrip.
Tijdens de rondleiding door en over het vliegkampschip, warbij ‘deskundige blikken’ werden geworpen op personeel maar vooral op materieeel, belandde het gezelschap in de hangaar. Voor de politici, die een overwegend zittend beroep hebben, was de wandeling door het rumoerige stalen schip een zeer vermoeiende bezigheid. Daarom gingen de minister S.L. Mansholt, jkvr.mr.C.W.I. Wittewaal van Stoetwegen en mr. J.H.R. van Schaik op een bankje zitten, dat daar uitnodigend stond. Het bankje, niet gewend aan zo’n zwaarwichtig gezelschap, zakte prompt door zijn poten. Een van de heren uit het Haagse gezelschap die dit zag gebeuren, ging daarop onmiddellijk vroegtijdig van boord, wellicht denkend ‘wegwezen voor er nog meer in elkaar zakt’.

Op vrijdag 21 november 1947 gaf de commandant ktz A. de Booy het commando over aan de ktz J.M. Logger.

Op dinsdag 9 maart 1948 arriveerde Hr.Ms Karel Doorman voor de laatste keer onder deze naam met het pennant QH1 in de haven Devonport van Plymouth. De bemanning van de QH1 heeft hierna meegewerkt aan het opknappen en in gereedheid brengen van de nieuwe Karel Doorman, ex HMS Venerable.

In die periode diende Hr Ms Karel Doorman een squadron Taylorcraft ‘Auster’ kistjes - lichte artillerie-waarnemingstoestellen van de luchtmacht - tot basis. Eerlijk gezegd: 'n nogal beschamende vertoning. Een groter en volwaardiger vliegkampschip, de tweede Hr.Ms. Karel Doorman, zou niet meer lang op zich laten wachten.

Zie voor deze volgende Hr.Ms. Karel Doorman R81 de index R81 ‘48-’55.