DEEL 14

In de zomer van 1947 maakte de QH1 een reis naar de Noorse fjorden en lag ten anker op de rede van IJsland.

Op dinsdag 24 juni 1947 vertrok Hr.Ms. Karel Doorman uit Amstertdam om vervolgens met Hr.Ms. Soemba en Queen Wilhelmina op te stomen in de richting van Noorwegen. Aldaar werd de Hardangerfjord opgevaren. Dit is de op een na langste fjord in Noorwegen van 179 kilometer lang en 725 meter diep. Na een halve dag varen in de fjord kwam het stadje Odda in zicht. Bij dit plaatsje ging de Doorman voor anker.

(foto 6167) Zicht op de Hardangerfjord tussen hoge bergen landinwaarts slingerend.

Op 24 juni 1947 zijn we uit Amsterdam vertrokken voor tactische oefeningen met twee andere schepen, die we pas later te zien kregen, en een beleefdheidsbezoek aan Noorwegen en IJsland. Dit werd een fjordentocht wat Noorwegen betreft. Op de landkaart lijkt dat maar een stukje varen, maar we dedan er toch 10 dagen over om in de monding van Hardangerfjord te komen. Dat had te maken met de oefeningen en voorzichtige navigatie met zo’n groot schip voor de Noorse kust die geheel uit eilanden bestaat met de daarbij behorende ondiepten. Wij zijn de Hardangerfjord opgevaren bij daglicht. Zo’n fjord is een flinke waterweg met aan weerszijde hoge merendeels beboste bergen. Niet ver van de waterkant staat hier en daar een huis met een tuintje of een gereedschapsloods wat met houtindustrie of boswachterij te maken heeft. Na een halve dag varen in de fjord kwam het stadje Odda in zicht en zijn daar voor anker gegaan. Ondanks de afgelegen plek op deze aardbol maakte Odda geen armoedige indruk. Wij konden daar passagieren maar er was weinig te beleven. Ons korte verblijf was meer op de natuur gericht, we hadden immers geen Noors geld.

(foto 6168) Deze foto met een groot cruiseschip in de Hardangerfjord geeft de verhoudingen goed weer.

Op dinsdag 8 juli 1947 vertrek uit Odda en werd via de Hardangerfjord koers gezet naar open zee en vervolgens naar IJsland.

(foto 6169) Winter gezicht op de plaats Odda aan de Hardangerfjord in Noorwegen.

Op 8 juli zijn we weer vertrokken, de lange fjord door in omgekeerde richting naar open zee, met bestemming IJsland. Dat werd nog 3 dagen varen, van de hoog zomer temperatuur was niet veel meer over. We zijn voor anker gegaan in de Berufjord bij het nietig dorpje Djupavoge, dat is op een kaartje van IJsland niet eens te vinden. Dat dorpje leek meer op een nederzetting van 200 jaar geleden, alleen een golfplatenloods deed wat hedendaags aan. De bevolking leefde van de visvangst hoofdzakelijk kabeljauw. Dat was te zien aan een onafgedekte stortplaats van grote viskoppen en graten met een afschuwelijke stank. Iets dichter bij de houten huizen was een stokvisdrogerij, het geslachte kabeljauwvlees lag op waslijnen te drogen in de zon. De huizen waren opgetrokken uit balken die aan de uiteinden als een blokkendoos in elkaar pasten. Op de daken lag een dik pakket zoden met een laag mos. Ons passagieren bestond uit ons vergapen aan de eenvoud waarin deze mensen konden leven. Dat we hier geen geld hadden was geen probleem want er was niets te koop, ik heb daar trouwens helemaal geen geld gezien.

Op vrijdag 11 juli 1947 aankomst bij een nietig dorpje Djupivogur in de Berufjord op IJsland.

(foto 6163)

(foto 6164) Het haventje van Djupivogur aan de Berufjord in IJsland.

(foto 6165) Zicht op de Berufjord in IJsland.

Tijdens het bezoek van de Doorman aan deze plaats en fjord was het slecht weer en zeer mistig. Deze foto’s van internet geven een beter beeld dan de situatie in 1947.

Op zondag 13 juli 1947 vertrek uit Djupivogur en werd koers gezet naar het noorden waar de Noordpoolcirkel werd gepasseerd. Hierna werd wederom een zuidelijker koers aangehouden en stoomde de Doorman wederom richting Noorwegen.

Op vrijdag 18 juli 1947 werd de Sognefjord opgevaren in de richting van de plaats Laerdal. Deze fjord is de langste van Noorwegen en de op een na langste fjord ter wereld. De Sognefjord is 205 kilometer lang.

(foto 6170) Een kaart met daarop de Sognefjord met de zijarm Laerdalfjord en de plaats Laerdalsoyri (rood onderstreept).

(foto 6416) Groepje wandelaars in de natuur van IJsland op 18 juli 1947 met o.a. Joop van Tol, Johnny van Rooijen, Henk Stuyt en een opvarende uit Delft.
Foto uit Een waar verhaal van Kees Verkooijen.

(foto 6171) De Sognefjord in Noorwegen.

(foto 6172) Het haventje van Laerdal aan de Laerdalfjord, een zijarm van de Sognefjord in Noorwegen.

Op zondag 20 juli 1947 vertrek uit Laerdal, nadat afscheid was genomen van de bevolking op het voetbalveld van Laerdal in Noorwegen. Hierna werd koers gezet op huis aan.

Hierna een foto-serie opgenomen in Noorwegen tijdens deze reis. Het is echter niet duidelijk in welke plaats deze foto’s zijn gemaakt.

(foto 4472) Tijd voor een pauze en een drankje, welke verzorgt wordt door een gastvrije Noorse. Er zijn echter maar twee klanten dus de andere krukjes kunnen ongebruikt op tafel blijven staan.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 4473) Altijd leuk om met de plaatselijke bewoners een goed gesprek te voeren. “Hier heb je mijn camera, maak jij even een foto terwijl ik op die berg ga staan”.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 4474) De foto is prima geslaagd en ik sta er goed op.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 4486) Als je dan toch in Noorwegen bent dan moet er natuurlijk ook even geklommen worden. Een mooie kans om snel hogerop te komen.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 4487) Met een groep een stevige wandeling door het Noorse landschap is een goed medicijn om de golfbeweging van het schip uit de benen te lopen.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 6423) De Karel Doorman afgemeerd in de Merwedehaven te Rotterdam op 30 juli 1947. Links op de foto militairen aan boord van het troepentransportschip de ss ‘Volendam’ dat uit deze haven van Rotterdam vertrekt op weg naar NOI.
Foto ontvangen van Palmboom-divisie.nl

Op dinsdag 23 september 1947 het oplanden van de Sikorsky S-51 aan boord van de Doorman.

ACTIE OP EEN VLIEGDEKSCHIP

Voor de liefhebber van het ruime sop is het een genot, op een winderige dag met een goed schip onder de voeten naar zee te gaan. De "Karel Doorman" is zo'n schip.
Een vliegdekschip verschilt door zijn eigenaardige bouw en uitzonderlijke hoogte van een kruiser of torpedojager . De loods, die ons van Amsterdam naar zee brengt, heeft de handen vol met het ongewone karwei. Als de schemering invalt, steekt het schip moedig zijn neus in de golven van de Noordzee, terwijl krijsende meeuwen ons omzwermen en de onregelmatige deining de landrot noodzaakt tot voorzichtigheid bij het beklimmen van trappen of het betreden van het dek.
Wij varen ver uit de kust in de richting Hoek van Holland. Het plan is om daar te ankeren en morgen met vliegtuigen te oefenen. De nacht is donker, het waait flink; regenvlagen zwiepen over het verlaten vliegdek. De vuurtoren van Scheveningen werpt zijn enorme lichtbundels regelmatig over het woelige water . Door alle luidsprekers klinkt het fluitje van de bootsman als een lokkende prelude tot het bevel "ankerrol". De mannen van de ankerrol begeven zich op hun posten; de ankers vallen.
Schijnwerpers belichten fantastisch de bedrijvigheid der matrozen, de boeg en de schuimende zee rondom. Bij de avondronde om negen uur trekt door het benedenschip een typische processie. Eerst komt de "rollezer", gevolgd door de onderofficier van politie, de provoost en als laatste de officier van het benedenschip. De "rollezer" roept "ROND" en ieder staat stil tot de ronde voorbij is.Vijf minuten na het lokfluitje "Kooien af" klimmen de mannen in de hangmatten, de deining zorgt wel voor het zacht in slaap wiegen.

W.v.d.R. (Wiel van der Randen, zie ook zijn vele foto’s).

Op woensdag 24 september 1947 weer anker op voor een vaardag met journalisten aan boord en demo met Austers.

(foto 5039) Anker op en de show kan beginnen.

Op deze woensdag 24 september 1947 niet alleen een demonstratie met Austers. Op deze dag zal voor het eerst een helicopter gaan oplanden aan boord van het vliegkampschip.  Vandaag zal een Sikorsky S-51 helicopter van de Stichting Hefschroefvliegtuigen, de PH-HAA, aan boord gaan oplanden. Buiten de journalisten is ook een delegatie burgers van deze Stichting aan boord om de proeflanding te aanschouwen. Deze helicopter heeft dan ook burger piloot aan boord.

Maar terwijl de Fireflies een schijnaanval op de Doorman deden, dreigde de helicopter, waarschijnlijk nog niet gewend aan al deze marine-punctualiteit, roet in het eten te gooien, door een half uur te vroeg te komen, en, nota bene, domweg te willen landen op het vliegdek, terwijl en nog twee Austers in de lucht zaten.
Rroetsch..., schoot dus de Doorman twee vuurpijlen af: onveilig, maak dat je weg komt. En de helicopter was niet zo goed of ze bleef in de lucht hangen tot het haar tijd was. Toen kwam ze als een griezelige reuzensprinkhaan aangonzen, met drie grijppoten, zette zich poot-na-poot op het dek en maakte eigenlijk iedereen aan het lachen, met het malle kleine schroefje op zij van de staart. Zo is dat nu eenmaal, een mens lacht om alles wat nieuw is. Daarna drijft de nieuwsgierigheid hem naderbij en staat hij vol bewondering voor dit laatste snufje der techniek.
De helicopter, van haar kant, liet zien wat zij kon, en bracht een zakje post over naar de "Queen Wilhelmina"; tot slot bracht ze netjes het lege zakje weer terug. Het resultaat van het bezoek was een aantal enthousiaste artikelen in honderd Nederlandse kranten. Ge hebt er ongetwijfeld van gelezen.

(foto 5785) De Sikorsky S-51, met registratie PH-HAA nadert de QH-1 om als eerste helicopter aan boord van de Karel Doorman te gaan oplanden. Aan boord veel belangstelling voor deze gebeurtenis door de bemanning, journalisten en leden van de Stichting Hefschroefvliegtuigen.
Foto ontvangen van Jaap de Moor.

(foto 5785c) Onder de belangstellenden ook een Schout-bij-nacht, blijkens de gevoerde commandovlag.

(foto 5785b) De helicopter kwam kennelijk eerder dan verwacht. Dat kan de reden zijn voor de sergeant van vsq 860, te herkennen aan zijn witte kapje, om zich plotklaps te herinneren dat er nog iets nodig geregeld of gehaald moest worden. Deze segeant stond bekend als een ‘fixer’, een handig man, die in Engeland menig Firefly-onderdeel ‘gefixed’ had bij het naburige Engelse squadron. Deze sergeant blijkt nu te zijn genaamd Piet de Moor, de 1 jaar jongere broer van de hangaar-officier Kees de Moor en oom van de Tracker vlieger Jaap de Moor. (zie ook smaldeelreis ‘Totem Pole’ in 1965.
Foto ontvangen van Jaap de Moor.

In de middag van de volgende dag wacht ons bij minder wind de sensatie van de landing van een Sikorsky-helicoptere en twee kleine Auster vliegtuigen op een varend schip.
De "Karel Doorman" voert de gele vlag, ten teken dat er geland kan worden. De mannen van de verschillende diensten, kenbaar aan de kleuren van hun hoofdbedekking, bevinden zich in de ruimten langs het vliegdek. De "Batsman", de officier-verkeersleider met z'n gele schijven, staat op het platform. De helicoptere draait al om het schip als een reusachtige libel.

W.v.d.R. (Wiel van der Randen, zie ook zijn vele foto’s).

(foto 5037) De Sikorsky S-51 maakt een rondje voor hij gaat oplanden.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 4392) Het aanvliegen van de Sikorsky S-51 om te gaan oplanden op het vliegdek van de Karel Doorman. De barrier is niet echt nodig voor de helicopter. In de mast wordt de ‘foxtrot’ seinvlag gevoerd. Later werd bij de afzonderlijke helicopterrol de seinvlag ‘hotel’ gevoerd. Foto’s uit De Spiegel van najaar 1947.
Foto Rob via Dutchfleet.

(foto 4393) De Sikorsky s-51 heeft bijna het vliegdek bereikt en kan elk moment gaan oplanden. De vliegdekploeg staat gereed om meteen na de landing te assisteren.
Foto Rob via Dutchfleet.

(foto 4394) De Sikorsky S-51 hangt nu mooi horizontaal boven het vliegdek, laat nu maar langzaam zakken voor een zachte landing aan boord.
Foto Rob via Dutchfleet.

(foto 5036) Nog even van dichterbij kijken waar ik zal gaan landen. Voor een burger piloot en de eerste landing op een vliegkampschip, geen alledaagse bezigheid.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 5030) Dat gaat dus op het achterdek worden, nog even uit de buurt blijven mannen.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.

(foto 5031) De landing is gelukt, kom nu maar dichterbij.
Foto Wiel van der Randen via Dutchfleet.net.