DEEL 7

Zaterdag 14 september 1946 in de Atlantische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 00.45 uur kragen radarpeiling van St. Helena. 03.00 uur krijgen zicht van St. Helena. 03.15 uur zetten Asdic bij. 05.00 uur bedanken radar 277 en Asdic. Bij licht worden bedanken radar 293. 20.10 uur bepalen 40 omw. BB machine wegens storing. 20.23 uur BB machine weer 92 omw.

Maandag 16 september 1946 in de Atlantische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 13.40 uur bepalen vaart 8’ 50 omw. ivm ‘rangen’ van 9 Fireflies. 14.10 uur stoppen BB machine, SB 40 omw. vaart 3’. 15.45 uur zetten aan tot 8’, beide machines 50 omw. 16.05 uur bepalen vaart 12’. 16.15 alle Fireflies terug in hangaar.

Dinsdag 17 september 1946 in de Atlantische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 17.30 uur oefening met 4” kanon, schieten op smoke-flare. 18.00 uur einde schietoefening.

Donderdag 19 september 1946 in de Atlantische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 16.25 uur stoppen SB machine wegens defect brandstofleiding. BB machine 80 omw. 17.25 uur krijgen radar land echo i.p. 104, afstand 75’. 17.57 uur SB machine gerepareerd, vervolgen vaart bij 60 omw. 22.05 uur krijgen zicht van Slangkop lighthouse i.p. 105, radarafstand 34’. 24.00 uur zetten echolood bij, diepre 140 vadem.

(foto 4862) Slangkop lighthouse.

Op vrijdag 20 september 1946 de aankomst in Simonstown.
20 September 1946 liepen wij het nauwe bassin van de toen nog Britse Marinebasis Simonstown binnen. De onvermoeibare Karakorum-klimmer Dr. Ph. C. Visser, ambassadeur van Nederland, ontving het schip op een bijzonder sympathieke wijze.

Vrijdag 20 september 1946.
Vervolgen koers en vaart a.v. 00.55 uur krijgen zicht van Cape Point light i.p. 117. 05.24 uur bepalen koers 355, stomen False Bay binnen. 05.33 radar 293 bij, controleren diepte met echolood. 07.30 uur manoeuvreren voor de haven. 08.00 uur stoppen, wachten op den Kings Harbour Master. 08.15 uur Kings H.M. aan boord, stomen op aanwijzing van den Kings H.M. de haven binnen. 07.45 uur meerrol. 09.00 uur meren over BB af zuidelijk havenhoofd. MK op 24 uurs notice. 09.15 uur offcicier van piket brengt officieel bezoek aan HMS Nigeria en Jamaica en fregat Fal. 09.20 uur officieel bezoek van den Nederlandsche Consul, Mr. D.G.Goudsmit. 09.30 uur officieel bezoek van den commandant aan C. in C (commander-in-chief) S.A. vice-admiraal Sir Clement Moody. 10.30 uur tegenbezoek van C. in C.  S.A. vice-admiraal Sir Clement Moody.11.30 uur officieel bezoek van den commandant aan de Nederlandsche Gezant Dr. P.C. Visser. 14.00 uur tegenbezoek van Nederlandsche Gezant aan boord. 16.15 laten passagieren, laden water.

(foto 4878) Kaartje van False Bay met Cape Point aan de ingang van de baai.

(foto 4864) Het lighthouse Cape Point. Zie ook het kaartje hierboven.

Na het afmeren in Simonstown op 20 september, was het feest voor iedereen. De wachten en werkzaamheden werden versoepeld zodat we ook overdag konden passagieren. Het katje werd grotendeels of vervroegd uitbetaald in Zuid Afrikaans geld en hadden 5 dagen de tijd om dat te besteden. Dit land was een hoorn van overvloed en voor ons niet duur. Het eerste wat ik kocht was een grote tros blauwe druiven, die heb ik in mijn eentje soldaat zitten maken in de zon aan de voet van een standbeeld. De wereld leek hier op alle gebied ver vooruit ten opzichte van Europa. Er was wel een probleem voor sommige opvarenden en dat had te maken met de apartheid-politiek van het land. Wij hadden sobats van Indische afkomst in ons midden en zouden dus niet overal aan kunnen deelnemen. Nou waren wij inmiddels allemaal al gebruind door de zon dus was weinig verschil te zien. Bij hen waar het verschil wel te zien was, och die waren dan van Spaanse afkomst, zo kun je de apartheid ook oplossen.

(foto 4867) HMS Nigeria loopt een haven binnen.

(foto 4871) De Engelse kruiser HMS Jamaica.

Zaterdag 21 september 1946 in Simonstown.
Liggen gemeerd a.v. 08.00 uur vertrek permissiegangers div. B. 11.30 uur vast werken. 18.15 uur vertrek van div. A naar feestavond op uitnodiging van ‘Nederlandse Club’.

Zondag 22 september 1946 in Simonstown.
Liggen gemeerd a.v. 08.30 uur vertrek permissiegangers div. C. Vertrek van ong. 150 opvarenden voor autotocht op het schiereiland op uitnodiging ‘Nederlandse Club’.

(foto 4420) Opname in Simons Town met op het vliegdek een van de 15 Fireflies voor Nederlands Oost-Indie.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 5525) Opname van vliegdek en eiland in de haven van Simons Town.
Foto uit fotoalbum Jetze de Jong, ontvangen van Harry Schalekamp.

(foto 4421) Nogmaals een opname in Simonstown met een open liftput en een Firefly aan dek.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 4422) Opname in de haven van Simons Town.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

(foto 5546) Opname in de haven van Simons Town. Beschrijving haven en opmerking op achterkant: 21-9-1946 wil je hier je vakantie doorbrengen?, Jetze.
Foto uit fotoalbum Jetze de Jong, ontvangen van Harry Schalekamp.

(foto 4446) Kaart van ‘Kaap de goede hoop’ met daarop zowel Simons Town als Kaapstad. Vanuit Simons Town ging men met het treintje naar Kaapstad om ook aldaar te stappen.

In het treintje moest wel eens van coupe gewisseld worden als we weer eens fout zaten volgens het systeem ‘blankes’ en ‘nie-blankes’. Dit werd te kennen gegeven door middel van bordjes. Het speelde toen nogal want meer dan alleen negers moesten een stap terug doen, meer dan voorheen. De kleurling wetten werden aangescherpt, waardoor ’Indische jongens‘ opnieuw als minderwaardige Aziaat werden gezien in Zuid Afrika. In de trein scheen het wel mee te vallen als men in een gemengde groep reisde, maar de bioscoop was taboe voor ze. Bij uitzondering mochten de ‘blauwe jongens’ mee de bioscoop in als ze aan weerszijden begeleid werden door ook in uniform geklede blanke jannen. Maar dat gaf wel vaak geharrewar.

(foto 4460) De bordjes die destijds aangaven wie er wel en wie er niet toegang had.
Foto ontvangen van Martin den Butter.

Van Simonstown naar Kaapstad was ongeveer 10 minuten met de trein. Velen hadden al vrienden gemaakt en konden met de auto naar de club in Kaapstad. Maar met de trein ging ook prima. Wij waren met een groepje in een willekeurige coupe gestapt met lachende zwartjes. Wij zaten fout, er zijn coupe’s voor blanken en niet blanken, wisten wij veel, nee we wisten niet veel en dat was maar goed ook. Alles werd er tweetalig aangegeven, zo stonden er 2 precies dezelfde zitbanken 10 meter uit elkaar een voorzien van de tekst ‘only for blackies’ en op de andere bank ‘only fot white man’. Alles was gescheiden, ook bioscopen en cafe’s. Op het eerste gezicht was daar weinig van te merken omdat de zwarte voor de blanke werkte, ook in de Nederlandse club.

Maandag 23 september 1946 in Simonstown.
Liggen gemeerd a.v. 08.30 uur vertrek permissiegangers div. A. 11.00 uur brigadier Armstrong van S.A. brengt officieel bezoek aan den commandant. Op VM laden van aardappelen. Commandant maakt bekend dat het schip op woensdag 25 september  ten 15.30 uur naar zee zal vertrekken.

Dinsdag 24 september 1946 in Simonstown.
Liggen gemeerd a.v. 12.30 uur geven gelegenheid tot passagieren voor div. B. Gedurende AM laden stores en victualiën. 15.55 uur patrouille marcheert af naar HMS Nigeria.

(foto 5518) Hr.Ms. Karel Doorman afgemeerd in de haven van Simons Town. Op de achterkant staat geschreven: Simonstown 22-09-1946 de drijvende wastobbe Hr.Ms. Karel Doorman.
Foto uit fotoalbum Jetze de Jong, ontvangen van Harry Schalekamp.

(foto 7714) Afgemeerd aan de kade in Simonstown, er is veel belangstelling voor de QH-1, gezien de drukte op de kade.
Foto ontvangen van John de Jong.

(foto 7715) Vele ontmoetingen tussen opvarenden en inwoners van Simonstown en mogelijk ook uit Kaapstad.
Foto ontvangen van John de Jong.

(foto 5522) Op achterkant geschreven: in mijn overall 22-9-1946. Poseren op Firefly in de haven van Simons Town.
Foto uit fotoalbum Jetze de Jong, ontvangen van Harry Schalekamp.

(foto 5523) Op de achterkant staat geschreven: aan het luilakken in Simons Town 23-9-1946.
Foto uit fotoalbum Jetze de Jong, ontvangen van Harry Schalekamp.

(foto 5536) De Firefly waar meerdere opvarenden voor poseerden geparkeerd op het vliegdek, hier in de haven van Simons Town.

(foto 5526) Opname van Jetze de Jong van 17-2-1946, aangetroffen in zijn fotoalbum uit 1946.
Foto ontvangen van Harry Schalekamp.

Woensdag 25 september 1946 in Simonstown.
Liggen gemeerd a.v. 09.45 uur alle hens op het vliegdek. 09.50 uur aan boord komt C. in C.  S.A. met staf en commandanten HMS Nigeria en Jamaica. 09.55 uur aan boord komt den Hr.Ms. Gezant. Doen voorgeschreven eerbewijs. Uitreiking van het commandeurskruis met de zwaarden van de orde van Oranje Nassau aan Captain S.A. RN, door Hr.Ms. Gezant. 10.40 uur vertrek van C. in C. S.A. en Engelse hoofdofficieren. 10.48 uur vertrek van Hr.Ms. Gezant. 15.00 uur stoomklaar. 15.15 uur meerrol. 15.30 uur Kings H.M. a/b, ontmeren. 16.00 uur verlaten de haven van Simonstown. 16.05 uur vertrek Kings Harbour Master. 16.07 uur aftrap meerrol, bepalen zeewacht.
17.00 uur baksmeesters houden appel voor hun wachtsvolk om mankeerders op te nemen (ivm achterhalen van achterzeilers). 18.30 uur zetten radar 293 bij. 19.45 uur wisselen herkenningsseinen met ss. ‘Anna Fjord’. 20.55 uur krijgen zicht van Cape Agulhas light i.p. 095.

Donderdag 26 september 1946 in de Indische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 01.35 uur verliezen zicht van Cape Agulhas lighthouse i.p. 284.

(foto 4894) Agulhas lighthouse.

Vanaf hier een aantal dagen in de Indische Oceaan waarbij de posities te 16.00 uur worden weergegeven, zodat het verloop van de reis te volgen is. Op deze dagen waren er geen noemenswaardige gegevens te lezen in het scheepsjournaal.

26 september 1946: 34.56. Z en 23.29. O.

27 september 1946: 34.50.2 Z en 29.36.6 O.

28 september 1946: 34.22.3 Z en 35.41.2 O.

(foto 5452) Tijdens de reis moest de bemanning worden bezig gehouden en daarbij behoorde onder andere het pistoolschieten op een schijf aan het eind van het vliegdek.
Foto Nuyten en/of Wullink via Jaap de Moor.

(foto 5453) En zoals bij een wedstrijd hoort even kontroleren wie gewonnen heeft.
Foto Nuyten en/of Wullink via Jaap de Moor.

29 september 1946: 33.22.1 Z en 41.43.3 O.

30 september 1946: 32.34.5 Z en 47.31.2 O.

01 october 1946: 31.25.9 Z en 53.29.5 O.

In deze periode ben ik enkele weken zeuntje geweest. Het was een dagtaak die in de morgen direct na ‘overal’ begon. 7 uur overal, 7 uur 15 kooien op, 7 uur 30 aan je bakken. Dat betekende dat de bakstafel klaar moest staan om te kunnen ontbijten. Voor 25 man gedekt, voor ieder 1 klontje boter, gesneden witte brood zoveel je lustte, 2 soorten jam dat de naam ‘mariniersbloed’ had gekregen omdat er nooit iets anders was. Men had een kwartier om het nodige naar binnen te werken. Brood, boter en aardappelen had het zeuntje van te voren bij de bottelier opgehaald, dat stond klaar op naam bak 28. Om 7 uur 45 was het piepers jassen voor iedereen die geen wacht had. De baksmeester hield toezicht en het zeuntje kon de tafel afruimen en eten bewaren voor de ketelaars die nog op wacht stonden. Om 8 uur was het baksgewijs, daar hoefde het zeuntje niet bij te zijn die had nog genoeg om handen. Het zeuntje bracht de geschilde aardappelen naar de kombuis en bracht heet water mee terug voor de afwas. Dat gesjouw met de ketels (gamellen) trap op trap af naar de bottelier, naar de kombuis en naar de stortkoker om vuil water en afval te lozen, was het enige lastige aan het ketelbinkie zijn. De kunst was zuinig met het heet water om te gaan want de kombuis was ver van ons verblijf vandaan. Twaalf uur aan je bakken en dat betekende dat het zeuntje de warme hap al opgehaald moest hebben, de tafel dekken, het vlees verdelen enz.

02 october 1946: 30.03.1 Z en 58.15.0 O.

03 october 1946: 28.06.4 Z en 64.00.2 O.

Op deze route, ergens in de Zuid-Atlantische oceaan, speelde zich een droevig voorval af. Het schip lag rustig op zijn koers, het weer was fraai, wel stonden er witte kopjes op de golven. Een matroos stond op een mitrailleurbordes en was bezig het dekkleed af te nemen. Deze schoot onverwachts los en hij viel achterover ongeveer acht meter naar beneden in zee. De officier van de wacht greep direct goed in, gooide een boei en draaide het schip rond. Ik rende zo snel mogelijk naar de brug, zag de drenkeling nog een ogenblik recht vooruit, een moment later was hij voorgoed verdwenen. Wij visten de boei op, Bleven geruime tijd op deze plaats drijven en vervolgden daarop onze koers. De eerste officier wist de neerslachtige stemming te doorbreken door het organiseren van sport op het vliegdek.

Vrijdag 04 october 1946 in de Indische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 08.20 uur man overboord aan BB, werpen boei uit, manoeuvreren terug naar de boei. 08.35 uur passeren boei op koers 247. 08.45 uur strijken SB whaleboot. 09.00 boei opgepikt. 09.15 uur hijsen SB whaleboot. 09.25 vervolgen koers 067 vaart 13’. Vermist de matroos III OVW A.Gerritsen, stbno. 4514938.

In het scheepsjournaal een getypt briefje:

Heden den vierden october negentien honderd en zes en veertig aan boord van Hr.Ms. ‘Karel Doorman’, zich bevindende op 26.25.7 Z en 68.14.7 E, zijn voor mij A. de Booy, kapitein ter zee, commandant van Hr.Ms. ‘Karel Doorman’ verschenen:
Wierda, Tjerk, 22 jaar, matroos III OVW (4514987) en
De Jong, Johannes Henricus, 24 jaar, matroos III OVW (4512637)
beiden dienende aan boord Hr.Ms. ‘Karel Doorman’, welke verklaard hebben dat
Gerritsen, Antonius, matroos III OVW, stamboeknummer 4514938, behorende tot de bemanning van Hr.Ms. ‘Karel Doorman’, op den vierden october negentien honderd en zes en veertig, des voormiddags ten 08u20 overboord is gevallen in de ouderdom van 20 jaar;
dat betrokkene ongehuwd is,
zoon van Gerritsen, Christiaan (overleden) en van Aaltje Timmermans.
Wij hebben hiervan deze verklaring opgemaakt en na doorlezing met de comparanten ondertekend.

A. de Booy
T.J. Wierda
J.H. de Jong

(foto 3383) Herdenkingsdienst op het vliegdek van de Karel Doorman, na het tragische ongeval van de matroos/konstabel Gerritsen. Rechts de officieren en in het midden de onderofficieren van Hr.Ms. Karel Doorman.
Foto ontvangen van Rinus Verschuren.

(foto 3384) Op deze foto van de herdenkingsdienst op het vliegdek in het midden de onder officieren en links de manschappen van Hr.Ms. Karel Doorman.
Foto ontvangen van Rinus Verschuren.

In deze Oceaan speelde zich een ernstig ongeval af. Met voorbereidingen voor een oefening met het pom pom geschut viel een matroos konstabel vanaf 8 meter hoogte overboord. Er werd meteen alarm geslagen, een boei uitgeworpen, het schip van volle kracht vooruit naar volle kracht achteruit. Ook paniek in de machinekamer want door deze snelle omschakeling knalde de luchtslangen van de diesels af. De dokter rende met apparatuur over de gangen. Vanaf de brug had men de drenkeling nog gezien. Er werd een sloep uitgezet en er is nog 2 uur gezocht maar te vergeefs. Hij zal wel in paniek geraakt zijn, het schip verwijderde zich met 25 knopen per uur, dan is vanaf het wateroppervlak in enkele seconden geen schip meer te zien. Een mens in zo’n ruim sop is dan veel minder dan een vlieg in de soep. Het slachtoffer was niet minder dan Johnny Gerritsen mijn slapie bij Mrs. Mc Dermoth in Engeland. Ik kreeg het koud toen ik dat hoorde en nu nog nu ik het schrijf. Johnny was een sportman en kon goed zwemmen maar tegen paniek is weinig bestand. De stemming aan boord was ver onder de maat en daar werd wat op gevonden. De afleidingsmanoeuvre bestond uit een wedstrijd touwtrekken op het vliegdek.

05 october 1946: 24.03.7 Z en 74.03.3 O.

06 october 1946: 21.54.2 Z en 78.38.3 E.

07 october 1946: 19.40.9 Z en 83.07.3 O

Dinsdag 08 october 1946 in de Indische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. Op VM proefdraaien met 2 Fireflies op het vliegdek. 11.30 uur stoppen machines om beurten ter controle van het rooken der machines. 09.00 uur radar oefening voor aangewezen personeel. 10.20 uur SB oorlogswacht artillerie op post. 12.15 uur proefdraaien en inschieten mitrailleurs van vliegtuigen. 16.00 uur beginnen Fireflies weer in hangaar terug te zetten. 17.00 uur laatste Firefly weer terug in hangaar. 16.00 uur 17.31.7 Z en 87.31.0 O.

Woensdag 09 october 1946 in de Indische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 08.00 uur proefdraaien en inschieten vier Fireflies. 12.30 uur nog 3 Fireflies worden aan dek gebracht voor proefdraaien en inschieten. 15.30 eerste Firefly terug in hangaar. 1600 uur zetten 4 Fireflies terug in hangaar. Positie 15.03.9 Z en 91.52.0 E.

Donderdag 10 october 1946 in de Indische Oceaan.
Vervolgen koers en vaart a.v. 14.10 uur zetten aan tot 105 omw. 15’ voor beproeving MK. 14.20 stoppen SB machine ivm defect. BB machine 50 omw. 14.30 SB oorlogswacht artillerie en munitie aanvoer achter op post. 16.00 uur 12.47 Z en 95.33.4 O. 16.15 uur beide machines 105 omw.=15’. 20.00 uur krijgen radar peiling van Keeling i.p. 077 (Keeling Islands of ook wel Cocos Islands genoemd) afstand 27’. 21.36 krijgen radar peiling van N.Keeling i.p. 044 afstand 25’. 24.00 uur zetten Asdic af.

(foto 4901) Kaartje met  daarop de positie van de Keeling of Cocos eilanden.

 

Een vervelende bijkomstigheid was dat het zoetwater in de tanks vuil werd, er zaten roestvlokken in en mocht niet meer gebruikt worden. Er was wel een verdamper aanwezig naar die kon de vraag naar drinkwater niet aan. In de waslokalen was alleen zoutwater daar hadden we meer dan genoeg van. Het zoetwater werd gerantsoeneerd zodat de eigen maak limonade van citroen-poeder, lem lem (vitamine poeder) ten dele achterwege moest blijven. Wel was er in de toko voortaan een ijsje te koop dat de tokobaas zelf maakte. In de ziekenboeg ook nog vitamine tabletjes en goede raadgevingen te krijgen.