Boem is ho...!

Op vrijdag 4 februari jl. verwierf het Marinemuseum een bijzondere aanwinst.
De collectie werd verrijkt met een op een blok graniet geplaatst verdraaid stuk staal, afkomstig van een boegplaat van het voormalige vliegkampschip Karel Doorman.
Het stuk staal ging vergezeld van een bijzonder verhaal, dat teruggaat naar de Noorse Oslofjord, op de mistige ochtend van 19 maart 1965.

(foto 5089) Het Marinemuseum mocht het 'kunstwerk' ontvangen uit handen van kapitein-ter-zee b.d. E. Bakker, die in de nacht van 19 maart 1965 aan boord was van de Karel Doorman. Bakker vertelt:

"In de nacht van 19 maart 1965 voer het vliegkampschip Hr.Ms. Karel Doorman in dichte mist langs de westkust van Noorwegen naar het zuiden om via het Oslofjord naar Oslo aan te doen voor een informeel bezoek aan deze stad. De volgende ochtend tegen zeven uur klonk over de scheepsomroep de reveille en enkele minuten daarna, iedereen was nog bezig met wakker worden, klonk over de omroep "hier de brug, rood en blauw sluiten"�. Duidelijk was aan het schudden van het schip te merken, dat er volle kracht achteruit werd geslagen, en dat dit volle ernst was en niet 'voor oefening'. Degenen die net uit kooi kwamen schoten snel wat kleding aan en terwijl ze dit deden, werden ze aan het wankelen gebracht doordat het schip in een paar seconden tot stilstand kwam. Het was duidelijk een ernstige aanvaring. Een snelle klim via het mitrailleurbordes naar het vliegdek leidde tot een blik in een melkachtige atmosfeer. Er was dichte mist en het voorste deel van het vliegdek was niet te zien. Een wandeling naar het voorschip gaf geleidelijk zicht op een loodrechte rotswand, waar de Doorman loodrecht tegen op was gevaren. Een soort drempel aan de voet van de rotswand onder water had de klap opgevangen en was de oorzaak dat alle schade onder de waterlijn viel. De boeg was over stuurboord opgerold als een sardineblikje tot net voor het aanvaringsschot. Geen enkel compartiment had waterschade.

De oorzaak van deze aanvaring met de wal in het Oslofjord was een fout van de loods. Deze zag uit een zijtak van het fjord een sleep aankomen, waarvoor hij moest uitwijken. Door de dichte mist werd er volledig op radar gevaren. De loods had de cursorlijn op het radarscherm verward met de voorschiplijn. De opgedragen koersverandering had uiteraard geen effect op de cursorlijn en de loods gaf een grote roerorder over bakboord. Commandant en navigatieofficier werden gealarmeerd door de grote roerorder, die in nauw vaarwater uiterst riskant kon worden. Het kwaad was toen (de exacte tijd van het aan de grond lopen was 06.48 uur) al geschied, volle kracht achteruit slaan was nog het enige dat de schade zou kunnen beperken.

Na het incident is de Doorman doorgevaren naar Oslo voor het voorgenomen bezoek en is op maandag daarna met matige vaart naar Nederland gevaren voor een dokbeurt bij Wilton Fijenoord. Tijdens de reparatie van de voorsteven werden grote stukken opgerolde scheepshuid losgebrand. Deze vielen op de dokvloer. En behalve ijzer vielen er ook grote en kleine brokken graniet op de vloer, deze waren 'gevangen' in de opgerolde scheepshuid. Een onderofficier raapte een brok steen en een stuk staal op en maakte hiervan een bijzonder herinneringsvoorwerp met sculptuur allure". KM

(foto 4617) De doorman arriveert op eigen kracht met de schade op de Nieuwe Waterweg.

(foto 4618) Detailopname van de schade boven de waterlijn, varend op de Nieuwe Waterweg richting werf Wilton Fijenoord.

Alg.Dagblad 20 maart 1965

Vliegdekschip na aanvaring op eigen kracht naar Den Helder.

Voor reparatie in dok bij Wilton-Fijenoord.

Den Haag. De CZM.Ned, Vice-admiraal L.Reeser, is er gisterenochtend getuige van geweest hoe het vliegdekschip Karel Doorman in de Oslofjord op een haar na een sleep heeft gemist. Hij was zelfs aan boord van de Karel Doorman, toen vlak bij het eilandje Haaq plotseling in de mist een sleepboot opdoemde, die een kustvaarder sleepte. Bij de uitwijkmanoeuvre liep de Doorman onder water op een rots, waardoor de boeg is lek gestoten. Niemand werd gewond. “Ik voelde een duidelijke schok” vertelde de vice-admiraal gisteravond bij zijn terugkeer op Schiphol.
Maandag was hij naar Noorwegen gevlogen om zich aan het eind van de voorjaarsreis van Smaldeel V, waarvan de Karel Doorman het vlaggeschip is, op de hoogte te stellen van de bereikte graad van geoefendheid.
Het smaldeel heeft de afgelopen weken deelgenomen aan een oefening van de NAVO in de noorse wateren. Toen het vliegdekschip gisteren lek stootte, was het opweg naar Oslo voor een informeel bezoek.
Er hingen in de fjord flarden mist. Bij het eilandje Haaq kreeg de Doorman op zeer korte afstand de sleepboot in zicht. Op dat moment was de loods al aan boord. Om de sleepboot niet te raken, moest het vliegdekschip sterk naar bakboord uitwijken.
Het gevolg daarvan was dat het schip op de rotsen van het eiland aandreef. Om dat te voorkomen is nog met volle kracht achteruit geslagen, tevergeefs echter.
Op eigen kracht slaagde de Karel Doorman erin vlot te komen, waarna de reis naar Oslo werd voortgezet. Het schip zal daar tot maandag blijven en donderdag weer met de andere schepen van het smaldeel Den Helder binnenlopen.

(foto 5095) Hr.Ms. Karel Doorman wordt opgevangen door slepers van de werf Wilton Fijtenoord. Geheel links stoomt de sleper Drydock III naar voren. De andere twee slepers G.M.Roetgen en Drydock hebben reeds vast gemaakt.
Foto Geheugen van Nederland, Peter van Zoest.

(foto 4784) Slepers van de werf assisteren de Doorman verder op weg naar de werf en het dok.
Foto Dutchfleet.net.

(foto 5096) de stoomsleepboot Drydock III vaart mee ter assistentie maar heeft niet vastgemaakt aan de Doorman. Op de achtergrond nog enkele sleepboten. Hier nog steeds op weg naar het dok van Wilton Fijenoord.
Foto Geheugen van Nederland, Peter van Zoest.

(foto 4566) De Doorman in dok, waarbij nu ook zichtbaar de schade onder de waterlijn.
Foto ontvangen van Jaap de Moor.

(foto 3213) Tijdens de reparatie in dok zijn de beide ankers en de ankerkettingen weggehaald.
Foto ontvangen van Jaap de Moor.

(foto 3145) Nogmaals een opname van de schade onder de waterlijn.

(foto 4567) Op deze foto is het beschadigde deel van de boeg reeds weggesneden (gebrand) en kan het nieuwe boegdeel (neus) door de ‘plastisch’ lassers van de werf worden aangebracht.
Foto ontvangen van Jaap de Moor.